آیا بهتر است در دبی تاکسی بگیرید یا یک خودروی اجاره‌ای داشته باشید؟ کدام گزینه برای شما راحت‌تر، مقرون به صرفه‌تر و مناسب‌تر است؟ پاسخ کوتاه این است: اگر برنامه سفر شما بیش از ۳ روز است و قصد گشت و گذار در خارج از مناطق مرکزی (مانند بازدید از ابوظبی یا دبی مارینا) را دارید، اجاره خودرو در دبی به طور قطع، ارزان‌تر و راحت‌تر از تاکسی در دبی خواهد بود.
تاکسی های دبی (از کرایه پایه ۱۲ درهم) برای سفرهای کوتاه و فوری بسیار مناسب هستند، اما برای سفرهای طولانی، خانوادگی، یا استفاده روزانه بیش از ۳ بار، مجموع هزینه تاکسی به سرعت از هزینه اجاره یک خودروی اقتصادی (تقریباً ۷۰ درهم) فراتر می‌رود. در این مقاله، هزینه‌های دقیق تاکسی و اجاره خودرو را با هم مقایسه می‌کنیم تا بفهمید چرا آزادی عمل و صرفه‌جویی مالی با اجاره خودرو در دبی از کاراپلاس، بهترین انتخاب برای سفر شماست. 
| • پیشنهاد خواندنی: نقشه مترو دبی؛ راهنمای استفاده از سریع‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین سیستم حمل‌ونقل شهری! |
آیا اجاره خودرو در دبی اقتصادی تر از تاکسی است؟
اگر برنامه سفر شما شامل بازدید از نقاط مختلف دبی یا حتی شهرهای اطراف مانند ابوظبی، شارجه یا فجیره است، اجاره خودرو نه تنها راحت‌تر، بلکه نسبت به تاکسی در دبی اقتصادی‌تر نیز خواهد بود. به‌ویژه برای سفرهای خانوادگی یا گروهی، اجاره ماشین در دبی می‌تواند باعث صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌ها شود .
برای مثال، اگر به مدت ۷ روز در دبی اقامت داشته باشید و روزانه ۵ بار از تاکسی استفاده کنید، به‌علاوه یک سفر بین‌شهری به ابوظبی نیز در برنامه‌تان باشد، هزینه‌های حمل‌ونقل با تاکسی های دبی به سرعت افزایش می‌یابند:
قیمت حدودی تاکسی در دبی برای 1 هفته
اگر میانگین هر سفر شهری را حدود 20 درهم محاسبه کنیم.
5 سفر × 20 درهم = 100 درهم در روز
7 روز = 700 درهم
جمع کل هزینه تاکسی: حداقل 1200 درهم
قیمت حدودی اجاره خودرو در دبی برای 1 هفته
هزینه اجاره روزانه خودروهای اقتصادی کاراپلاس 70 درهم است.
سوخت و پارکینگ روزانه = حدود 20 درهم
70 درهم در روز × 7 روز = 490 درهم
جمع کل هزینه اجاره خودرو: حدود 550 تا 650 درهم
مزایای اجاره خودرو نسبت به تاکسی در دبی
اگر می‌خواهید تفاوت‌ها و مزایای هر گزینه را به صورت دقیق بدانید، در ادامه مقایسه اجاره ماشین با تاکسی در دبی را با جزئیات کامل آورده ایم.
| • پیشنهاد خواندنی: لیست از بهترین خودرو ارزان جهت اجاره در دبی برای مسافران با بودجه محدود! |
وابستگی به زمان و در دسترس بودن راننده
تاکسی‌های دبی ممکن است در ساعت‌های پرتردد، مناطق دورافتاده یا در شرایط خاص (رویدادها، تعطیلات، شب‌ها) در دسترس نباشند یا با تأخیر زیاد برسند. در مقابل، اگر خودرو در اختیار داشته باشید، هیچ‌گونه وابستگی زمانی به راننده یا اپلیکیشن ندارید.
هزینه‌های متغیر و غیرقابل پیش‌بینی
قیمت تاکسی دبی ممکن است در ساعات اوج، بارندگی یا رویدادهای خاص چند برابر شود. در مقابل، هزینه اجاره خودرو معمولاً ثابت و از قبل مشخص است.
محدودیت در مسیر و توقف بین‌راهی
با گرفتن تاکسی در دبی، شما فقط مبدا و مقصد را مشخص می‌کنید و امکان توقف‌های بین‌راهی (برای خرید، عکاسی، استراحت و…) وجود ندارد. اما با خودروی شخصی یا اجاره‌ای، کنترل کاملی روی مسیر، توقف‌ها و تغییر برنامه‌ها دارید.
نبود کنترل روی کیفیت راننده و خودرو
برخی مواقع کیفیت خودرو یا مهارت راننده در تاکسی آن‌طور که باید نیست. در صورتی که با اجاره ماشین در دبی خودتان رانندگی می کنید و می‌توانید خودرویی مطابق با سلیقه، امکانات و نیازتان داشته باشید.
تفاوت قیمت تاکسی های دبی با اجاره خودرو در دبی
| نوع هزینه / مدت زمان | اجاره خودرو اقتصادی در دبی | تاکسی در دبی |
| هزینه روزانه پایه | 70 تا 100 درهم | به تعداد و مسافت سفر بستگی دارد |
| هزینه ماهانه (تقریبی) | 1500 تا 2000 درهم | 3000 تا 5000 درهم |
| سوخت روزانه | 15 تا 30 درهم (با توجه به مسافت) | هزینه ندارد |
| پارکینگ روزانه | 5 تا 20 درهم (با توجه به پارکینگ) | هزینه ندارد |
| بیمه و خدمات جانبی | بیمه پایه رایگان – بیمه تکمیلی هزینه دارد | هزینه ندارد |
| کیلومتر محدود / نامحدود | بدون محدودیت کیلومتر | هزینه ندارد |
| هزینه رفت و آمد تا فرودگاه | در کاراپلاس رایگان | حدود 80 تا 110 درهم |
| هزینه جریمه یا تصادف | به عهده اجاره کننده است | به عهده راننده است |
بهترین روش حمل‌ونقل در دبی کدام است؟
انتخاب بهترین روش حمل‌ونقل در دبی تا حد زیادی به سبک سفر، تعداد نفرات، میزان جابه‌جایی روزانه و بودجه شما بستگی دارد. اگر قصد دارید روزانه چندین سفر در نقاط مختلف شهر انجام دهید یا همراه خانواده یا گروهی از دوستان هستید، هزینه استفاده مداوم از تاکسی به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. تاکسی در دبی، هرچند راحت و در دسترس است، اما هزینه‌ای متغیر و غیرقابل پیش‌بینی دارد که تحت تأثیر ترافیک، ساعات اوج، مسافت و تعداد دفعات استفاده است.
در این شرایط، اجاره یک خودروی اقتصادی می‌تواند بهترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش حمل‌ونقل برای شما باشد. هزینه اجاره ماشین در دبی شفاف و ثابت است و به شما آزادی کامل در برنامه‌ریزی، توقف و حتی سفرهای بین‌شهری مانند سفر به ابوظبی را می‌دهد.
| • پیشنهاد خواندنی: تجربه اجاره خودرو در دبی؛ از انتخاب خودرو گرفته تا تهیه مدارک و آشنایی با قوانین اجاره! |
چگونه در دبی تاکسی بگیریم؟
- استفاده از ایستگاه‌های تاکسی دبی
- تماس تلفنی با تاکسی های دبی
- استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل (کریم و اوبر)
- از تاکسی‌های خیابانی استفاده کنید
معرفی انواع تاکسی در دبی (استاندارد، لوکس، اینترنتی…)
1. تاکسی های استاندارد: رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین تاکسی‌های دبی هستند که در سراسر شهر فعالیت دارند. تاکسی‌های استاندارد دبی معمولاً رنگی زرد با سقف سفید دارند.
2. تاکسی های لوکس: این تاکسی‌ها معمولاً خودروهای گران‌قیمت مانند لیموزین‌ها یا خودروهای مدرن و لوکس مانند مرسدس بنز، بی‌ام‌و و حتی لامبورگینی هستند.
3. تاکسی های مخصوص زنان: تاکسی‌های زنان در دبی به‌طور ویژه برای زنان و کودکان طراحی شده‌اند و رانندگان آنها نیز زنان هستند.
4. تاکسی های فرودگاه دبی: این تاکسی‌ها به‌طور خاص در فرودگاه‌های دبی قرار دارند و برای جابجایی مسافران بین فرودگاه‌های امارات و سایر نقاط شهر طراحی شده‌اند.
5. تاکسی های مخصوص خانواده: این نوع تاکسی‌ها در دبی معمولاً بزرگ‌تر و جادارتر از تاکسی‌های معمولی هستند و برای سفرهای دسته‌جمعی یا خانوادگی مناسب ترند.
6. تاکسی های آنلاین: تاکسی‌های اینترنتی دبی، خدمات حمل‌ونقل مدرنی هستند که از طریق اپلیکیشن‌های موبایل در دسترس مسافران قرار می‌گیرند و امکان درخواست خودرو به صورت آنلاین را فراهم می‌کنند.
| • پیشنهاد خواندنی: بهترین خودرو لوکس جهت اجاره در دبی؛ معرفی مدل‌های پرطرفدار و لاکچری برای سفرهای خاص! |
تاکسی های اینترنتی دبی (آنلاین)
| اپلیکیشن | نوع خدمات | مزایا |
| Careem | بومی و چندمنظوره | تنوع خودروها، امکان رزرو غذا |
| Uber | بین‌المللی و معروف | خودروهای لوکس، اپلیکیشنآسان |
| DTC App | دولتی و رسمی | قیمت شفاف، امنیت بالا |
| S’hail | ترکیبی و چندمنظوره | امکان رزرو همه وسایل حمل‌ونقل عمومی |
| Yango | اقتصادی و ارزان | قیمت پایین، پروموشن‌های زیاد |
| Blacklane | لوکس و اختصاصی | خدمات VIP، رانندگان حرفه‌ای |
| Hala | رسمی و دولتی | تاکسی‌های رسمی، نرخ‌های ثابت |
تاکسی کریم در دبی UAE) Careem)
Careem، یکی از مشهورترین اپلیکیشن‌های تاکسی آنلاین در دبی است. اپلیکیشن کریم دبی از نظر پوشش جغرافیایی، تنوع خودرو و قیمت مناسب، محبوب‌ترین انتخاب میان ساکنان و گردشگران است.
- گزینه‌های مختلف خودرو از اقتصادی تا لوکس
- امکان رزرو با برنامه‌ریزی زمانی
- پرداخت نقدی، کارت یا کیف پول درون‌برنامه
- خدمات خاص مانند «Careem Kids» با صندلی کودک
- امکان سفارش غذا و خواربار درون همان اپلیکیشن
تاکسی اوبر در دبی (Uber UAE)
اگر قبلاً از اوبردر کشورهای دیگر استفاده کرده‌اید، دبی نیز میزبان این پلتفرم است. با رابط کاربری آشنا و عملکردی سریع، اپلیکیشن اوبردر دبی به مشتریان خارجی و مسافران تجاری خدمات می‌دهد.
- کاربری حرفه‌ای و سادگی در استفاده
- خدمات سطح بالا مانند UberXL و Uber Black
- پرداخت دیجیتالی و بدون نیاز به تماس
- امنیت بالا با قابلیت ردیابی لحظه‌ای
رزرو تاکسی اینترنتی دبی از Dubai Taxi Corporation
اگر به‌دنبال گزینه‌ای کاملاً رسمی با نرخ‌های شفاف و کنترل‌شده هستید، اپلیکیشن رسمی تاکسی دبی(DTC Smart App)تحت نظر RTA (سازمان حمل‌ونقل دبی)، بهترین انتخاب برای شماست.
- قیمت‌گذاری دولتی و بدون افزایش قیمت در ساعات شلوغ
- امکان رزرو تاکسی معمولی، لوکس یا خانوادگی
- رانندگان حرفه‌ای با نظارت سازمانی
- مناسب برای افرادی که اینترنت یا اپ خارجی ندارند
تاکسی های اینترنتی S’hail در دبی
یک سوپر اپلیکیشن برای حمل‌ونقل که توسط RTA توسعه یافته و امکاناتی فراتر از تاکسی اینترنتی در دبی ارائه می دهد. با این اپلیکیشن رزرو تاکسی می‌توانید مترو، تراموا، اتوبوس و حتی اشتراک دوچرخه دریافت کنید.
- ترکیب حمل‌ونقل عمومی و خصوصی
- محاسبه مسیرهای بهینه برای گردش شهری
- امکان خرید بلیطمترو و اتوبوس
- امکان اجاره روزانه دوچرخه
- مناسب برای برنامه‌ریزی روزانه سفر در دبی
یانگو ارزانترین تاکسی اینترنتی دبی (Yango)
Yango یکی از جدیدترین اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی دبی است. این اپلیکیشن به دلیل قیمت‌های رقابتی و عملکرد سریعش توانسته در بازار دبی جایگاه خوبی پیدا کند.
- قیمت‌های بسیار اقتصادی و مناسب
- رابط کاربری ساده و بدون پیچیدگی
- تخفیف‌ها و پروموشن‌های مکرر
- امکان پرداخت نقدی یا آنلاین
رزرو تاکسی اینترنتی در دبی با Blacklane
Blacklane یکی از برندهای معتبر جهانی برای خدمات تاکسی لوکس و با رانندگان حرفه‌ای است. اگر دنبال تجربه‌ای کاملاً متفاوت نسبت به دیگر تاکسی های آنلاین هستید، این اپلیکیشن تاکسی اینترنتی دبی بهترین گزینه برای سفرهای تجاری یا گردشگری لوکس است.
- خودروهای لوکس و سدان‌های ممتاز با رانندگان حرفه‌ای
- رزرو پیشرفته و خدمات اختصاصی در فرودگاه
- امنیت بالا و سرویس های VIPبرای مشتریان
- قیمت‌گذاری شفاف و بدون هزینه‌های پنهان
تاکسی اینترنتی Hala با پشتیبانی دولت دبی
Hala یکی از اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی مورد تایید و پشتیبانی شده توسط دولت دبی است که توسط شرکت تاکسیرانی دبی (Dubai Taxi Corporation) توسعه یافته است.
- نرخ‌های ثابت و منطقی با تعرفه‌های رسمی تاکسیرانی دبی
- استفاده آسان و مستقیم از تاکسی‌های رسمی دبی
- امکان رزرو تاکسی‌های ون و خودروهای بزرگ برای گروه‌های بیشتر
- پرداخت آنلاین و نقدی با امنیت بالا
- پشتیبانی ۲۴ ساعته و قابل اعتماد
راهنمای استفاده از تاکسی در دبی
- در ساعات شلوغ روز، مانند ساعت‌های اوج ترافیک (صبح‌ها و عصرها)، ممکن است طول بکشد تا تاکسی در دسترس شما قرار گیرد. بهتر است در این زمان‌ها از تاکسی‌های آنلاین استفاده کنید تا سریع‌تر و راحت‌تر به مقصد برسید.
- اگر قصد دارید از مکان‌های خاص مانند برج خلیفه یا مراکز خرید بزرگ به مقصدی دیگر بروید، از قبل مسیر را مشخص کنید یا از راننده بخواهید تا از مسیرهای مناسب و بدون ترافیک استفاده کند.
- اگر از خدمات تاکسی راضی هستید، دادن انعام به راننده معمولاً اقدامی خوشایند است. معمولاً انعامی در حدود 5-10 درصد از هزینه سفر معمول است.
آینده حمل‌ونقل شهری با تاکسی های خودران دبی
دبی همواره در مرکز نوآوری و فناوری‌های جدید قرار دارد و یکی از پروژه‌های جذاب و بلندپروازانه‌ای که در این شهر به واقعیت پیوسته، تاکسی‌های خودران یا همان تاکسی‌های بدون راننده است. این پروژه جزء برنامه‌های توسعه‌ای دولت دبی برای تحول در سیستم حمل‌ونقل عمومی و ارائه خدمات نوین به مردم و گردشگران است. این تاکسی‌ها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی (AI)، سنسورها، رادارها و دوربین‌ها به‌طور خودکار مسیر خود را شناسایی و هدایت می‌کنند. شرکت‌هایی مانند کریم و اوبر هم در این پروژه مشارکت دارند.
مزایای استفاده از تاکسی در دبی برای گردشگران
1. دسترسی آسان و سریع: در هر ساعتی از شبانه‌روز، حتی در مناطق خلوت یا ساعت‌های غیراداری، تاکسی های دبی در دسترس هستند.
2. راحتی بیشتر نسبت به حمل‌ونقل عمومی: در مقایسه با مترو یا اتوبوس، تاکسی راحت‌تر است. نیازی به پیاده‌روی تا ایستگاه نیست و می‌توانید مستقیماً به مقصد برسید.
3. امکان پرداخت دیجیتالی: پرداخت با کارت اعتباری، اپلیکیشن بانکی،Apple Pay یا حتی با استفاده از کیف پول درون‌برنامه‌ای باعث می‌شود که نیازی به حمل پول نقد نداشته باشید.
4. تنوع در انتخاب نوع خودرو: از خودروهای اقتصادی گرفته تا خودروهای لوکس، SUV، خودروهای خانوادگی یا حتی راننده مخصوص بانوان، همه قابل انتخاب‌اند.
5. ردیابی و امنیت سفر: امکان ردیابی مسیر سفر، ذخیره تاریخچه سفر و اطلاعات راننده، امنیت شما را تضمین می‌کند.
معایب استفاده از تاکسی های دبی
1. هزینه نسبتاً بالا در بلندمدت: اگر روزانه چند بار از اینترنتی استفاده کنید، مجموع هزینه‌ها بیشتر از هزینه اجاره خودرو در دبی خواهد شد.
2. تاخیر در ساعات اوج ترافیک: در زمان‌های پرترافیک یا هنگام برگزاری نمایشگاه‌ها و رویدادهای بزرگ، ممکن است مدت زمان انتظار برای تاکسی بالا برود یا حتی راننده سفر را لغو کند.
3. وابستگی به اپلیکیشن و اینترنت: استفاده از تاکسی اینترنتی در دبی نیاز به اینترنت فعال، باتری موبایل و نرم‌افزار به‌روز دارد. اگر گوشی خاموش شود یا اینترنت قطع شود، دسترسی به خدمات ممکن نیست.
4. پرداخت هزینه سالیک: علاوه بر کرایه اصلی، هزینه عوارض اتوبان (Salik) نیز به صورت جداگانه و خودکار به فاکتور تاکسی اضافه می‌شود. هزینه سالیک در حال حاضر ۴ درهم به ازای هر بار عبور از گیت‌های مخصوص است. در سفرهای طولانی یا هنگام تردد از مسیرهای پرترافیک، این هزینه‌های کوچک به سرعت انباشته شده و مبلغ نهایی سفر را غیرقابل پیش‌بینی می‌کند. در مقابل، هنگام اجاره خودرو، با اینکه این هزینه همچنان وجود دارد، شما کنترل کامل بر مسیر دارید و می‌توانید با انتخاب مسیرهای جایگزین (جاده‌های بدون سالیک)، آن را مدیریت کنید.
عوامل موثر بر نرخ تاکسی در دبی
به خاطر داشته باشید که نرخ‌های کرایه تاکسی رسمی دبی توسط RTA تعیین می‌شوند و توسط رانندگان قابل تغییر نیستند.
- نوع خودرو: انتخاب خودروی اقتصادی، لوکس، SUV یا خودروهای اختصاصی، تعرفه‌های متفاوتی دارد. طبیعتاً قیمت تاکسی برای خودروهای لوکس و بزرگ‌تر بیشتراز خودروهای معمولی است.
- ساعت و روز سفر: در ساعات پرتقاضا مانند عصرها، تعطیلات یا مناسبت‌های خاص، قیمت تاکسی های دبی ممکن است با افزایش مواجه شوند.
- منطقه جغرافیایی: برخی مناطق دبی، تعرفه‌های بالاتری دارند؛ مخصوصاً مناطقی که دسترسی کمتر یا مسافت بیشتری تا مرکز شهر دارند.
- هزینه‌های اضافی: برخی هزینه‌های دیگر مانند صندلی کودک، هزینه توقف یا هزینه‌های خدمات ویژه (مثل حمل حیوان خانگی) نیز باعث افزایش قیمت تاکسی در دبی خواهند شد.
نحوه محاسبه کرایه تاکسی در دبی
هزینه تاکسی در دبی معمولاً بر اساس سه عامل اصلی محاسبه می‌شود:
- کرایه پایه(حدود 12 درهم): هزینه‌ای است که در ابتدای هر سفر از مسافر دریافت می‌شود.
- کرایه به ازای مسافت(حدود 1.96 درهم به ازای هر کیلومتر): هزینه‌ای است که برای هر کیلومتر طی شده در طول سفر به کرایه اضافه می‌شود.
- کرایه به ازای زمان(حدود 0.5 درهم به ازای هر دقیقه): این هزینه بر اساس زمانی که تاکسی در حال حرکت نیست محاسبه می‌شود (مثلاً زمانی که در ترافیک گیر می‌کند یا در ایستگاه متوقف است).
روش‌های پرداخت هزینه تاکسی در دبی
- پرداخت آنلاین از طریق اپلیکیشن: یکی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین روش‌های پرداخت هزینه تاکسی‌های دبی، پرداخت آنلاین از طریق اپلیکیشن است. در این روش کاربر هزینه را به صورت مستقیم از طریق کارت بانکی، کیف پول دیجیتال یا روش‌های دیگر الکترونیکی پرداخت می‌کند.
- پرداخت نقدی: تاکسی های دبی امکان پرداخت نقدی را نیز به مسافران می دهند.
کلام آخر
مهم‌ترین نکته این است که قبل از انتخاب هر روش حمل و نقل، شرایط خود را بسنجید و اطلاعات کافی درباره قیمتها، قوانین و نکات ایمنی داشته باشید. با اپلیکیشن‌های پیشرفته و خدمات متنوع، دیگر نیازی به نگرانی درباره پیدا کردن تاکسی در دبی یا پرداخت هزینه‌های غیرمنصفانه نیست. خدمات تاکسی های دبی روز به روز پیشرفت می‌کنند و با گسترش ناوگان و بهبود کیفیت رانندگان، تجربه سفر را برایتان شیرین تر خواهند کرد.
با این حال، اگر می‌خواهید آزادی واقعی را تجربه کنید، اجاره خودرو در دبی بهترین گزینه است. با داشتن خودروی اجاره‌ای می‌توانید هر زمان که خواستید، به هر نقطه‌ای از شهر یا حتی خارج از دبی سفر کنید. اجاره خودرو ارزان در دبی علاوه بر کاهش هزینه‌ها، تنوع بیشتری را از خودروهای اقتصادی، لوکس و SUV در اختیارتان می گذارد.
با اجاره خودرو در دبی از کاراپلاس با بهترین قیمتها و بدون محدودیت، یک سفر خاطره‌انگیز را شروع کنید!
سوالات متداول
آیا تاکسی در دبی همیشه موجود است؟
در بیشتر مناطق و ساعات، تاکسی‌های دبی به راحتی در دسترس هستند.
چطور می‌توانم در دبی تاکسی بگیرم؟
ایستگاه‌های تاکسی دبی، خیابان یا با استفاده از اپلیکیشن‌های تاکسی مانند Careem و Uber
آیا تاکسی‌های دبی خودروهای لوکس هم دارند؟
بله، خودروهای لوکس و VIP هم قابل سفارش است.
آیا تاکسی‌ها نرخ ثابت دارند؟
خیر، نرخ‌ها بر اساس تاکسیمتر محاسبه می‌شود.
آیا قیمت تاکسی دبی گران است؟
قیمتها به نوع خودرو، مسافت و زمان گرفتن تاکسی بستگی دارند.
هزینه کرایه تاکسی در دبی چقدر است؟
کرایه تاکسی در دبی معمولاً از ۱۲ درهم شروع می‌شود و به ازای هر کیلومتر حدود ۲ درهم است.
چطور از امنیت تاکسی مطمئن شوم؟
تاکسی‌های رسمی پلاک و نشان مخصوص دارند.
آیا تاکسی‌ها در فرودگاه دبی موجودند؟
بله، ایستگاه‌های تاکسی در فرودگاه بین المللی دبی (DXB) وجود دارند.
اگر وسایل من در تاکسی جا بماند چه کنم؟
سریعاً با شرکت تاکسی تماس بگیرید.